Mua dược liệu dễ như mua… rau, thật giả khó lường

Dược liệu để càng lâu càng quý?

Có mặt tại các khu chợ ở TP.Đà Nẵng, PV ghi nhận không hiếm những điểm bán dược liệu từ các loại thuốc đông y đến các dược liệu ngâm rượu bán tràn lan. Phía trước chợ Mới Hoàng Diệu, nhiều cửa hàng bày bán các loại lá thuốc được cất giữ trong các bao nilon.

Theo quan sát, nhiều dược liệu loại lá đã mục, nát. Thậm chí, trong một số bao, có loại còn bị nổi mốc. Khi thắc mắc, một chủ cửa hàng nói: “Có lẽ, mấy bữa nay trời hay mưa nên bị ẩm thôi. Nắng lên, nó lại hết ấy mà”. Đến cửa hàng bên cạnh, PV thắc mắc về việc bày bán dược liệu như thế này liệu có đảm bảo? Nữ chủ cửa hàng chia sẻ: “Mấy loại thuốc này tốt lắm. Ở khu vực này, bán mấy chục năm nên nổi tiếng, đảm bảo chất lượng rồi. Nếu chất lượng không tốt thì chẳng ai mua, đã đóng cửa từ lâu rồi”.

Nhiều người bán hàng cho hay, các loại dược liệu được bán nhiều là hà thủ ô, ba kích, đẳng sâm, táo mèo, mật nhân… Các loại rễ, củ, người dân mua về để ngâm rượu được tiêu thụ tốt. Tuy nhiên, điều đáng nói, khi giới thiệu, quảng cáo, người bán luôn miệng cho rằng, chúng rất tốt. Nhưng, khi khách hỏi về nguồn gốc thì họ lại bảo là “đào trên núi” một cách mơ hồ.

Các loại dược liệu được bày bán tràn lan trên thị trường

Và, tất cả các loại dược liệu được bày bán tràn lan tại những khu chợ đều có cùng một điểm chung là không ghi về hạn sử dụng. Khi được hỏi, chủ các cửa hàng đều khẳng định: “Mấy loại này để càng lâu càng quý chứ hạn sử dụng gì”.

Đáng nói hơn, tại một số cửa hàng còn bán cả thuốc tễ, tức thuốc đã được điều chế thành cao đặc. Phía bên ngoài bao bì ghi rất sơ sài với các chi tiết như thành phần, chữa bệnh gì. Cầm một bịch thuốc có nội dung ghi tiểu đường trên tay, PV hỏi về chất lượng. Anh Trần Hoài N., người bán, cười tươi: “Chú em cứ mua về uống. Anh đảm bảo với chú, uống chỉ khoảng 2 đến 3 tháng là đường trong máu xuống ngay. Đây là thuốc đặc trị, đặc biệt đấy”.

Khi truy vấn về thành phần các vị thuốc được điều chế, anh N. gắt gỏng: “Hỏi chi nhiều. Anh bán vì có nhiều người dùng khỏi rồi. Chú tin thì cứ dùng. Các vị thuốc thì có ghi ở tờ giấy đó, hỏi gì lắm!”.

Dược liệu cũng có hạn sử dụng

Sau một thời gian dài lê la, làm thân, chị Nguyễn Thị H., quận Hải Châu, một người có tiếng trong giới cung cấp dược liệu tại TP.Đà Nẵng cho biết, dược liệu ở TP Đà Nẵng được bày bán chỉ khoảng 20% là hàng được khai thác tại Quảng Nam, Đà Nẵng. Khoảng 80% còn lại là hàng nhập từ Trung Quốc. “Em thấy đấy, thuốc nam, thuốc bắc được bày bán khắp nơi. Mọi người tiêu thụ nhiều đến thế thì hàng trong nước sao mà đủ được”. Chị này cũng nhận định, phần lớn, các cửa hàng thuốc đông y cũng phải nhập hàng từ Trung Quốc theo đường tiểu ngạch hoặc mua lại từ các kho hàng của những nhà thuốc lớn cung cấp.

Lương y Nguyễn Đình Khánh, Chủ tịch hội Đông y quận Thanh Khê, cho biết, nhiều người dân lo ngại về thuốc tây y nên tìm đến với đông y. Tuy nhiên, thuốc đông y không phải là thần dược. Mỗi thang thuốc, chỉ có thể chữa được một loại bệnh, không thể chữa hết tất cả các bệnh. Do đó, trong trường hợp nghe quảng cáo, dược liệu tốt, có thể chữa được bách bệnh thì không nên tin.

 Đồng thời, ông cho hay, mỗi thang thuốc chữa bệnh phải đủ vị, số lượng và cách điều chế đúng, khắc khe. Trong trường hợp thang thuốc nếu chỉ sai hay gặp 1 hay 2 vị giả, tác dụng rất khó đảm bảo. Ông dẫn chứng, hà thủ ô có công hiệu bổ thận, tóc đen nhưng phải được bào chế kĩ lưỡng, bài bản theo từng công đoạn, qua 9 lần phơi, nấu với đậu đen. Tuy nhiên, trên thị trường, hà thủ ô được bán tràn lan, giá rẻ, hiển nhiên chất lượng không được tốt và việc bào chế thiếu quy trình nên người dân mua về uống, tóc không thể đen được.

Ông Khánh chia sẻ thêm, trong dân gian, mọi người thường cho rằng, dược liệu đông y càng để lâu càng tốt là sai lầm. Dược liệu đông y cũng như tân dược đều có hạn sử dụng. Nếu, hết hạn sử dụng mà vẫn dùng thì nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe rất lớn. Do đó, ông khuyến cáo, người dân muốn mua hay khám bệnh thì nên đến các cơ sở đông y uy tín.

Lương y Nguyễn Đình Khánh.

Bên cạnh đó, lương y Nguyễn Đức Dũng, Chủ tịch Hội dược liệu TP.Đà Nẵng cho biết, chưa tới 20% nguồn dược liệu trong đông y trên địa bàn được khai thác ở tự nhiên như núi Bà Nà, Hòa Phong, Hòa Bắc… Phần còn lại được nhập khẩu, trong đó chủ yếu là đường tiểu ngạch từ Trung Quốc. Do dược liệu nhập qua đường tiểu ngạch nên khó kiểm soát chất lượng. Đây chính là lý do dược liệu trên thị trường hỗn độn, thật giả lẫn lộn. Ông còn cho hay, việc xác định dược liệu thật, giả trên thị trường là rất khó. Ngay những người hành nghề lâu năm cũng không ai dám khẳng định mình đủ khả năng thẩm định, phân biệt chính xác được tất cả dược liệu thật giả.

 Luật sư Phạm Ngọc Hải, Hội luật gia TP.Đà Nẵng cho biết, nhãn thuốc lưu hành trên thị trường buộc phải ghi một số nội dung trong đó có hạn dùng, bên cạnh số đăng ký, số lô sản xuất, ngày sản xuất. Trong trường hợp trên nhãn thuốc  không ghi hạn dùng thì thuốc đó được cho là thuốc giả. Luật quy định, việc mua, bán, sử dụng thuốc hết hạn là không hợp pháp. Trong trường hợp sửa hạn dùng hay gian lận trong mua bán thuốc phải xem tình tiết vi phạm pháp luật hết sức nghiêm trọng vì gây hại nhiều người.